Relatie met een cultureel kleurtje

juli 2010 - Relatie met een cultureel kleurtje, een wereld van verschil, buiten én binnen

auteur: Mieke Janssen-Matthes

Wereldexpats leven met cultuurverschillen: ze kennen die uit ervaring; je hoeft maar een paar afleveringen van het Wereldexpat magazine te lezen om de bloopers, de zorgen en het plezier van het interculturele leven van het scherm te zien springen. In theorie weten expats hoe ze daarmee om moeten gaan, maar die verschillen kunnen in het dagelijks leven nog behoorlijk wat irritatie oproepen.

Door schade en schande leer je: het vanzelfsprekende spreekt niet langer vanzelf, en met een 'open mind set' kun je de alledaagse werkelijkheid op creatieve manieren interpreteren.

Voor de meeste expats heeft dit alleen maar betrekking op de wereld buiten de deur waar je niet langer op de 'automatische piloot' kunt varen. Daarna kun je altijd nog lekker naar huis, naar je eigen veilige thuiscultuur.

Interculturele relaties
Maar wat, als er in die eigen vertrouwde kring achter je huisdeur ook nog cultuurverschillen huizen? Over de binnenwereld van interculturele relaties hoor je veel minder. Hoe is het om een langdurig intensief partnership aan te gaan met iemand uit een andere cultuur? Hoe beleef je zo'n interculturele relatie? En hoe overleef je die op een prettige manier samen? In Nederland is dat al ingewikkeld, maar een verblijf in het buitenland kan het verschil in culturele achtergrond nog eens aanscherpen.

Om een voorbeeld te noemen: de Fries Tjitte trouwt zijn grote liefde Adinda, een Hindoestaanse-Surinaamse. Nederland wordt ze te klein, emigratie naar India volgt. Dan komen ze in een turbulente periode; er komt een nieuwe culturele partner in hun relatie! Naast invloeden uit Nederland en Suriname laat India zich ook gelden. Je leeft immers niet in een vacuüm en ieder reageert verschillend op zijn omgeving; denk bijvoorbeeld aan de heilige koeien! Waarden kantelen. Er volgen pittige discussies!

Cultureel kleurtje
Natuurlijk helpen verworven interculturele vaardigheden ook in je privé-leven, maar verschillen in persoonlijkheid, opvoeding, opleiding, opvattingen en reacties op je omgeving worden in een biculturele relatie* nog duidelijker. Al deze aspecten hebben een cultureel kleurtje: wat volgens de een wel kan, is volgens de ander onmogelijk. Zelfs in alledaagse dingen kunnen die verschillen voorkomen. Iedereen kan zelf de voorbeelden bedenken. De impact van juist die alsmaar terugkerende irritaties zijn maar al te goed bekend.

Praten en humor
Juist naar de onderhuidse fundamentele verschillen is het goed samen te kijken; het hoe, het wat en waarom van gevoelens samen boven water te krijgen, gevoelens die voortkomen uit verschil in geloof, waarden, en manier van denken. Je denkt dat de ander in wezen hetzelfde denkt en voelt als jijzelf, maar dat is een droom. In de expatsituatie ben je nog meer op elkaar aangewezen, aan elkaar uitgeleverd, en dus is praten met elkaar over verschillen de oplossing. Door samen de knelpunten te analyseren, naar oplossingen te zoeken en verschillen bespreekbaar te houden, worden die minder irritant, maar ook spannend en beter hanteerbaar. Samen ben je creatiever dan alleen en samen kun je meer lachen! Humor zorgt, niet alleen in het buitenland, voor een opgelucht gevoel.

Het kost wat
Alles wat de moeite waard is, vraagt inzet: je moet wel erg veel van elkaar houden om een culturele 'driehoeksrelatie' - indachtig het voorbeeld Friesland, Suriname, India - samen het hoofd te kunnen bieden. In modern economisch jargon: 'het kost wat, maar dan heb je ook wat!' Die 'mantel der liefde' heb je dubbel en dwars nodig om samen onder te schuilen. Zeker, als er ook nog kinderen zijn.

* Hier bedoeld als een relatie tussen twee personen met een verschillende culturele achtergrond, in een voor beiden vreemde cultuur. B.v. Tjitte en Adinda in India.