boek: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

juni 2009 - Stephen R. Covey heeft zich uitgebreid verdiept in het verschijnsel “perceptie”. Vragen die hij zich stelde waren: hoe ontstaan percepties? Hoe beïnvloeden ze de manier waarop wij zien? En hoe beïnvloedt de manier waarop wij zien ons gedrag?

In zijn onderzoek richtte hij zich op verschijnsel “succes”. Hoe wordt succes gezien? Wat is de perceptie van succes? Naar aanleiding van een uitgebreid literatuur-onderzoek ontdekte hij een verschuiving in de perceptie van mensen wat succes is. Covey noemt dit de overgang van Karakter-ethiek naar Persoonlijkheidethiek.

Onder Karakterethiek verstaat Covey het leren en integreren van principes als integriteit, bescheidenheid, betrouwbaarheid, moed, rechtvaardigheid, geduld, in het eigen karakter. Dat maakt een mens succesvol.

Persoonlijkheidsethiek daarentegen ziet succes als een functie van iemands persoonlijkheid, en niet van zijn of haar karakter. Het gaat om het maatschappelijk beeld, om houdingen, gedrag, technieken en vaardigheden in de interactie tussen mensen.

Zowel Karakterethiek als Persoonlijkheidsethiek zijn voorbeelden van sociale paradigma’s, dwz een model, een manier waarop we de wereld “zien”, ervaren, begrijpen en interpreteren. Het is een kaart, een plattegrond.

We hebben allemaal een heleboel van dit soort kaarten in ons hoofd die aangeven hoe de dingen zijn, dan wel hoe de dingen zouden moeten zijn. Hoe meer we ons bewust zijn van onze basis-paradigma’s en de mate waarin we beïnvloed zijn door onze ervaring, hoe meer we in staat zijn verantwoordelijkheid te nemen voor die paradigma’s, ze te beoordelen, te testen en te luisteren naar anderen en op te staan voor hun percepties, zodat we een breder beeld krijgen en daardoor een objectievere kijk.

Door van paradigma te veranderen kunnen we op een hele ander manier naar een situatie kijken. Veel mensen kampen met problemen. De carrière is een groot succes, maar is ten koste gegaan van de relatie met vrouw/man en kinderen. De woorden van de goedbedoelde ouder komen niet aan bij de kinderen, of leiden tot heftig verzet. De manager die vele cursussen heeft gevolgd en zich inzet voor zijn mensen, ontmoet geen enkel respect, laat staan een groter gevoel van verantwoordelijkheid bij zijn mensen en moet nog steeds door middel van bevelen veranderingen door voeren.

Om dit soort problemen op te lossen hebben we een nieuw en dieper niveau van denken nodig, een paradigma gebaseerd op de principes van de Karakterethiek. En dat nieuwe niveau van denken noemt Covey de “Seven Habits of Highly Effective People”. Deze “gewoontes” worden gevormd door kennis, vaardigheden en wensen.

De gewoontes zijn:

1. Wees pro-actief: Wij zijn als mensen verantwoordelijk voor ons leven.
Ons gedrag is het gevolg van onze beslissingen en niet van de condities die ons omringen. Het gaat om het vermogen zelf je actie te bepalen.

2. Begin met het einde in gedachten: dit betekent dat je moet beginnen met een duidelijk beeld en begrip van je doel. Het betekent weten waar je heen gaat zodat je beter begrijpt waar je nu bent zodat de stappen die je neemt altijd in de juiste richting gaan.

3. Belangrijke zaken eerst: hierbij gaat het om het fysiek waarmaken van 1 en 2.

4. Denk win/win: zoek naar wederzijds voordeel. Win/win betekent dat overeenkomsten of oplossingen voor alle partijen een verbetering inhoudt, dus wederzijds profijt en wederzijdse tevredenheid.

5. Streef eerst naar begrijpen en dan naar begrepen worden: we hebben de neiging om dit om te draaien. Veel mensen luisteren niet met de intentie om te begrijpen, maar om te antwoorden (“Ik weet precies wat je bedoelt, ook ik heb....”)

6. Synergie: De essentie is om verschillen te waarderen, te respecteren en te bouwen op kracht en te compenseren voor zwaktes. Het gaat om creatieve samenwerking, waaruit iets zal ontstaan dat groter is dan de som der delen (deelnemers).

7. De zaag scherp houden: Covey onderscheidt vier dimensies van onze aard. Door hier regelmatig aandacht aan te besteden kunnen we de gewoontes 1 t/m 6 ook daadwerkelijk uitvoeren.

Stephen R. Covey, De Zeven eigenschappen van effectief leiderschap ISBN: 90-254-14893 prijs ongeveer Euro 26,50